Đọc bài thơ "Rừng thu ngại ngùng" của bạn thơ s@ chợt ngẫm nghĩ: Có thật là rừng thu ngại ngùng không hay là tác giả ngại ngùng điều gì đó khi đứng trước rừng thu?
Biết đâu tác giả đã đến được ven rừng, nhưng vì ngẩn ngơ nên đã dừng bước để ngắm? Hoặc giả như Rừng Thu là Em để người tình ngẩn ngơ trước nhan sắc ẩn sương của nàng? Em cũng có thể là lá cỏ, sưong mù nhạt nhòa- tất cả cho một bức họa vẽ nên dung nhan tình
"Môi em chừng nhạt nét son Một mình một bóng trên con đường tình" À thì ra là rừng thu trong một cuộc tình cô đơn, không còn lại gì cả - ngay đến một nét son. "Chút màu lục diệp..." còn thay đổi huống hồ chi một màu son hỡi tình?
Thảo nào " Thẩn thờ nhìn ngón tay xinh, Chắng còn ai nắm cho tình ấm hơi"
Khung nền cho bài thơ rất lãng mạn, có xao xác lá vàng, có sương mù, có cỏ hoa và sắc màu lục diệp như thể gom hết cả mùa Thu cho bài thơ như một ca khúc phối hợp nhịp nhàng đồng điệu
Mùa thu là đề tài bất tận trong văn chương , ca nhạc, hội họa….hôm nay tác giả lại cảm nhận thêm một điều nữa là Rừng thu ngại ngùng , áy náy, chẳng rủ được một bước chân đồng hành với Em. SM nghĩ rằng những tâm hồn nghệ sĩ , thi sĩ có những rung cảm nhạy bén , sâu sắc mà lại biết diễn tả qua những con chữ rất uyển chuyển ý thơ . Có phải đọc bài thơ mà hình dung như đang ngắm một bức tranh thu cuối mùa sinh động? Hy vọng người em ấy dẫu một mình một bóng nhưng vẫn lạc quan yêu đời , thưởng thức cảnh đẹp thiên nhiên quanh mình , tiễn cho nỗi buồn bay xa… không thương tiếc. Cám ơn NT đã nhận xét kỹ, quả thật SM muốn gom hết mùa thu vào đấy trước khi từ biệt để bước vào mùa đông. Sợ dáng mềm của thu không đủ , nên uốn cong thêm nữa đó. Nếu hơi quá đà , tác giả lơ đi dùm.
Tại sao phải đợi mùa Thu năm sau mà không là thời điểm này hả NT? SM chẳng bi quan nhưng vô tình thấy mình tạo thêm chút rung động cho Nàng thơ tình lục bát nên đang muốn đọc sáng tác mới đây, chớ nói là "mì ăn liền " .
Theo như lịch tây, ngày Dec 21 năm nay là bắt đầu bước vào Mùa Đông. Cùng lúc theo lịch ta, thì cũng ngày này là bước vào tiết Đông Chí. Một trùng hợp giữa Đông và Tây hy hữu.
Như vậy là "chúng ta" còn OK hưởng mùa thu, dù rằng "chỗ tui đang ở" đã rơi tuyết hai ngày nay rồi...và bên ngoài ban đêm thì khoảng 25 độ F. Bởi vậy chỉ còn thấy cành cây khô chứ không còn lá vàng, lá đỏ "ngại ngùng..." gì hết trơn hết trọi.
Trong thi văn Vn và cả thế giới có lẻ mùa thu là mùa ‘tốn giấy mực” nhiều nhất. Không biết là có đúng không nửa…nhưng cứ thấy gõ chữ mùa thu vào google là nó lên cả triệu triệu bài nói về thu.
Và Trang Thơ cũng vừa góp vào trong kho tàng thi ca thế giới một bài về thu của Bạn Sao, và cái đặc biệt của bài thơ theo cảm nhận của QH là “..ngại ngùng..”. Nhà thơ nói là ngại ngùng…ơ nhưng chắc “lá cây” không biết ngại ngùng đâu Bạn Thơ Sao ơi. Mà chắc mẽm là “người” ngại ngùng…
Thi ca mùa thu của Việt Nam mình từ trước thì có nhắc đến: ..lá bay hàng xóm lá bay sang..Tản Đà… ..con nai vàng ngơ ngác..Lưu Trọng Lư... Thi văn Nga có một bài thơ về mùa thu..có 4 câu rất đặc biệt:
..Những tấm biển treo dọc đại lộ Nhắc ai đi ngang dù đầy đủ lứa đôi Nhắc cả những ai cô độc trong đời: "Tránh đừng động vào cây, mùa lá rụng!" .
Bốn câu thơ nhắc “người ta” là dù đi có đôi hay đi một mình cũng đừng đụng vào cây..mùa lá rụng?.
Và gần đây có một Bạn VN, có một bài thơ nhắc đến mưa thu.
.. Tay mỏng che hoài vẫn ướt tóc. Thu về thay áo cả rừng cây. ....... Mưa thu chỉ lất phất. Rỉ rã ngày này, qua ngày kia. Tôi, kẻ đổ thừa cho thời tiết. Tại mưa nên tóc ướt. Bàn tay chỉ có năm ngón, làm sao che kín đầu?
Hình như Chị này đi một mình, không ai che đầu dùm hay sao đó..?
Mời các bạn cùng xem bài viết của Dương Viết Điền về Thi ca Việt Nam và mùa Thu.
Ai đã từng đọc bài thơ nỗi tiếng "Chansons D’automne" của thi- sĩ lừng danh Pháp-quốc Paul Verlaine đều cảm thấy lòng mình bồi-hồi và xúc-động . Không xúc-động sao đựơc khi nhà thơ đa-tình này đã rung cảm hồn mình thành những dòng thơ bất-hủ sau đây để nức-nở về tình thu bên bờ sông Seine tuyệt đẹp năm nào:
"Les sanglots longs Des violons De l’automne Blessent mon coeur D’une langueur monotone Tout suffocant Et blême, quand Sonne l’heures Je me souviens Des jours anciens Et je pleure Et je m’en vais Au vent mauvais Qui m’emporte Decà delà Pareil à la Feuille morte "
"Tiếng đàn ai đó lê-thê Vĩ- cầm réo-rắt ê-chề lòng đau Bơ-vơ chuông đổ đồng-hồ Lòng như héo-hắt thu tàn năm xưa Bao kỷ-niệm, theo gió đưa
Cuốn theo lệ đổ chưa vừa xót-xa Bao năm lữ thứ xa nhà Giang-hồ phiêu-bạt lá vàng tả-tơi.." (Lãng-Du )
Thật vậy, mùa thu là mùa của tình yêu, mùa của lá vàng rơi rụng. Mùa thu là mùa của những cặp tình nhân dìu nhau đi dưới nắng thu để thưởng thức bầu không khí mát mẻ trong lành,rồi trao cho nhau những nụ hôn nồng cháy để rồi cùng nhau nhìn lá vàng rơi, rơi mãi tận cuối chân trời. Mùa thu là mùa các thi-nhân đi tìm những vần thơ để sáng-tác thành những tuyệt-phẩm bất-hủ nghìn năm. Ai đã từng đi qua phố vắng dưới ánh nắng chiều thu khi lá vàng bay bay khắp trời rồi lác-đác rơi qua mái đầu và rớt xuống đất, mới cảm thấy được cái đẹp tuyệt vời của mùa thu,mới rung cảm theo nhịp của lá vàng đang rơi,rung cảm theo những tia nắng thu dịu hiền vươn mãi đến tận chân trời xa thăm-thẳm. Nói đến mùa thu là nói đến mùa của lá vàng bay bay, mùa của lá vàng rơi rơi, mùa của lá vàng khô rụng khắp mọi nẽo đường. " Thu đi cho lá vàng bay, lá rơi cho đám cưới về ". ..
...Ta hãy nghe các thi-nhân Việt-nam nói về lá vàng rơi mỗi độ thu về qua những dòng thơ trữ tình sau đây. Hình ảnh nỗi bật nhất về lá rụng giữa mùa thu là hình ảnh trong hai câu thơ sau đây của thi-sĩ Tản- Đà:
" Trận gió thu-phong rụng lá vàng Lá bay hàng xóm lá bay sang "
Nhưng hình ảnh trữ tình và lãng-mạng nhất là hình ảnh con nai vàng ngơ-ngác giữa rừng thu qua bài "Tiếng Thu" của Lưu Trọng Lư với những câu thơ năm chữ nghe thật êm-đềm như khúc nhạc tình thu trong rừng vắng:
" Em không nghe rừng thu Lá thu kêu xào-xạc Con nai vàng ngơ-ngác Đạp trên lá vàng khô "
Không phải chỉ có Tản Đà hay Lưu Trọng Lư mới nói đến lá vàng khi mùa thu tới; hầu hết các thi- nhân Việt-nam đều ca ngợi cái đẹp của mùa thu bằng cách diễn tả hình ảnh của lá vàng rơi giữa trời thu. Sau đây là những dòng thơ diễn tả về lá vàng mùa thu của một số thi- nhân Việt-nam:
" Sắc trời trôi nhạt dưới khe Chim đi, lá rụng, cành nghe lạnh-lùng " (Huy-Cận)
" Rặng liễu đìu-hiu đứng chịu tang, Tóc buồn buông xuống lệ ngàn hàng Đây mùa thu tới mùa thu tới Với aó mơ phai dệt lá vàng " (Xuân-Diệu )
" Ao thu lạnh-lẽo nước trong veo Một chiếc thuyền câu bé tẻo-teo Sóng biếc theo làn hơi gợn tí Lá vàng trước gió sẽ đưa vèo" (Nguyễn Khuyến)
"Ai đâu trở lại mùa thu trước Nhặt lấy cho tôi những lá vàng" (Chế lan Viên)
"Chẳng được như hoa vướng gót nàng Cõi lòng man-mác giá như sương! Ta về nhặt lấy hoa thu rụng Đặng giữ bên lòng nỗi nhớ thương " (Thái Can)
"Gió vàng hiu-hắt cảnh tiêu-sơ Lẻ-tẻ bên trời bóng nhạn thưa Giếng ngọc sen tàn bông hết thắm Rừng phong lá rụng tiếng như mưa" (Ngô chi Lan)
...Ngoài lá vàng rơi là biểu-tượng của mùa thu, ta còn phải đề cập đến ánh trăng thu huyền-ảo.Nói đến mùa thu mà không đề-cập đến ánh trăng thu mờ-ảo sau áng mây trời giữa đêm khuya thanh-vắng là một sự thiếu sót lớn lao đối với mùa thu . Không phải đêm thu nào ánh trăng cũng vằng-vặc giữa trời trong khi lá vàng rơi nhè nhẹ giữa đêm khuya cô-tịch mà trái lại, có những đêm thu trăng buồn ảo-não gió heo may thổi về làm cho lòng người cảm thấy u-buồn man-mác trước cái lạnh không làm tê-buốt con tim như mùa đông, nhưng lắm lúc làm cho hồn ta bâng-khuâng giá rét, làm cho hồn ta nhung- nhớ lạnh-lùng. Nếu thi-sĩ Thượng Quan- Nghi đời Đường bên Trung-Quốc đã diễn-tả cái đẹp của ánh trăng thu qua hai câu thơ:
"Thước phi sơn nguyệt thự Thuyền táo đã phong thu" "Sườn non trăng sáng chim bay Đồng thu gió lộng ,ve say nhạc sầu" (Chi-Điền dịch)
Thì tại Việt-Nam, rất nhiều nhà thơ đã tốn không biết bao nhiêu mực và giấy để diễn-tả chị Hằng giữa đêm thu huyền-diệu. Thật vậy nếu bài "Tiếng thu" của Lưu trọng Lư không đề cập đến ánh trăng mờ thì tòan bài thơ mất đi rất nhiều ý-nghĩa về mùa thu:
"E m không nghe mùa thu Dưới trăng mờ thổn-thức "
Riêng nhà thơ Xuân-Diệu đã nhân-cách hóa ánh trăng thu khiến những dòng thơ trở thành bất tử:
" Thỉnh-thỏang nàng trăng tự ngẩn-ngơ Non xa khởi sự nhạt sương mờ Đã nghe rét mướt luồn trong gió Đã vắng người sang những chuyến đò
Tuy-nhiên nói đến trăng nhất là ánh trăng thu mà không nói đến thi-sĩ Hàn Mặc Tử là một sự thiếu sót vô cùng trọng đại. Ta hãy nghe Hàn Mặc Tử nói về trăng thu qua những câu thơ bảy chữ với lối nhân-cách hóa làm cho ta có cảm tưởng như người đẹp Hằng -Nga đang rón-rén dời gót ngọc vào nhà ai giữa đêm thu trăng sáng:
"Bóng nguyệt leo song sờ-sẫm gối Gió thu lọt cửa cọ mài chăn"
hay là:
" Ô kìa bóng nguyệt trần truồng tắm Lộ cái khuôn vàng dưới đáy khe " ...
...Ngoài Lưu trọng Lư, Hàn mặc Tử, Xuân-Diệu ra , ta cũng thấy rất nhiều nhà thơ nói về ánh trăng thu. Sau đây là một số bài thơ của một vài thi-nhân đã ca-tụng ánh trăng thu qua những dòng thơ đủ các thể loại:
"Lòng anh giếng ngọt trong veo Trăng thu trong vắt, biển chiều trong xanh Lòng em như bụi kinh-thành Đa-đoan vó ngựa chung-tình bánh xe ." (Nguyễn-Bính)
"Nước biếc trông như tầng khói phủ Song thưa để mặc bóng trăng vào " ( Nguyễn -Khuyến)
"Đêm thu buồn lắm chị Hằng ơi ! Trần thế em nay chán nữa rồi " ( Tản-Đà)
"Mặt trăng tỏ thường soi bên gối, Bừng mắt trông sương gội cành ngô Lạnh-lùng thay, bấy chiều thu, Gió may hiu-hắt trên đầu tường vôi" Đặng trần Côn (Đoàn thị Điểm địch)
"Vi lô san-sát heo may Một trời thu để riêng ai một người Dặm khuya ngất tạnh mù khơi Thấy trăng mà thẹn những lời non sông Rừng thu từng biếc chen hồng Nghe chim như nhắc tấm lòng thần -hôn !" ( Nguyễn-Du )
"Đêm thu gió lọt sông đào Nửa vành trăng khuyết ,ba sao giữa trời " ( Nguyễn- Du)
Nếu mùa thu có lá vàng rơi rụng, có trăng thu huyền ảo thì cũng có nắng thu nhẹ lướt trên đồi. Nắng mùa thu không gay-gắt rực lửa như mùa hạ trái lại rất mát diụ trong lành, nhất là những lúc trời xanh mây trắng nắng hồng. Đi dươiù nắng thu người ta thấy tâm-hồn rất thoải mái lâng-lâng ,nhất là những lúc trờiø chiều nhạt nắng có lá vàng bay bay rồi rụng khắp phố -phường. Nhiều cặp tình nhân thích đi dưới nắng thu để thưởng thức cái vẻ đẹp của mùa thu, nhặt những lá vàng rơi rồi nhìn những hàng cây khẳng-khiu chỉ còn những cành trụi lá dọc hai bên đại-lộ lúc chiều tà. ...
...Ai cũng biết rằng các thi- nhân khi nói về mùa thu thường không quên đề-cập đến nắng thu. Nhà thơ Chế lan Viên đã làm cho ta ngạc-nhiên khi viết mấy câu thơ liên-quan đến nắng thu như sau:
"Chao ôi! thu đã tới rồi sao ? Thu trước vừa qua mới độ nào Mới độ nào đây hoa rạn vỡ Nắng hồng choàng ấp dãy bàng cao ."
Nhưng ngạc-nhiên hơn nữa là hai câu thơ đầy nhạc tính của nhà thơ Bích-Khê sau đây làm cho ta cảm thấy thích thú khi đọc lên vì nghe như một giai-điệu tuyệt vời:
" Ô hay buồn vương cây ngô đồng Vàng rơi! Vàng rơi! Thu mênh-mông ."
Dĩ-nhiên, mỗi nhà thơ diễn-tả vẻ nắng thu một cách khác nhau, nhưng hầu hết đều ca-ngợi nắng thu như là hình ảnh tuyệt đẹp giữa gió chiều. Nhà thơ Xuân-Diệu cũng nói về nắng thu với hai câu thơ thất-ngôn đầy lưu luyến trữ-tình:
Nhưng nếu ai đã đọc mấy câu thơ sau đây của nhà thơ Trúc-Ly đều cảm thấy hồn mình xao-xuyến bâng -khuâng:
"Tôi đứng bên nầy bờ dĩ-vãng Thương về con nước ngại-ngùng xuôi Những người con gái bên kia ấy Ai biết chiều nay có nhớ tôi Tôi muốn hôn bằng môi của em Mùa thu tha-thiết nắng hoe thềm."
Ngòai ra ta còn thấy rất nhiều nhà thơ khác cũng đã nói về nắng thu với những dòng thơ thật đẹp và thật buồn:
" Hát bài hát ngô-nghê và êm ái Bên sườn non mục-tử cưỡi trâu về Nắng chiều rây vàng bột xuống dân quê Lúa chín đỏ theo gió nồm sắp mái ." Nam-Trân Nguyễn học Sỹ
Nếu những hình ảnh đẹp của mùa thu là lá vàng rơi, là ánh trăng thu giữa đêm khuya thanh-vắng, và nắng chiều thu trong buổi hòang-hôn, thì hình ảnh buồn nhất của mùa thu là mưa thu. Chính những giọt mưa thu đã làm cho lòng người lạnh-lẽo,u-buồn, làm cho lòng người hoang vắng sầu thương, bơ-vơ giữa thế-giới mưa rơi buồn-bã. Trước cảnh mưa thu ảm-đạm ở ngòai bệnh-viện, nhạc-sĩ tài ba Đặng thế Phong đã xúc-động rồi sáng tác ngay bản nhạc " Giọt mưa thu." trước khi vĩnh-biệt trần-gian để lại cho đời những giọt lệ thu sầu thương nức-nở, những giọt lệ tình ai-oán lâm-ly : "Ngòai hiên giọt mưa thu thánh-thót rơi. Trời lắng u-buồn mây hắt-hiu ngừng trôi.Nghe gió thỏang mơ-hồ trong mưa thu ai khóc ai than hờ…" ...
...Bởi vậy nói đến mưa thu là nói đến một trong những cảnh vật buồn-bã nhất của trần thế. Đọc mấy câu thơ sau đây của Bà Huyện Thanh Quan, ta thấy cảnh mưa thu thật là tiêu-điều buồn-bã:
"Thánh-thót tàu tiêu mấy hạt mưa Khen ai khéo vẽ cảnh tiêu-sơ Xanh um cổ-thụ tròn xoe tán Trắng xóa tràng -giang phẳng-lặng tờ."
Hay hai câu thơ sau đây của nhà thơ Xuân-Diệu cũng cho ta thấy cảnh lặng lẽ u-buồn:
"Gió thầm, mây lặng , dáng thu xa Mới tạnh mưa trưa chiều đã tà."
Tuy-nhiên nếu trăng thu,nắng thu, mưa thu ,là những đề tài bất-hủ cho các văn thi-sĩ,nhạc-sĩ lấy đó để sáng-tác thì sương thu là một đề tài không kém quan-trọng để các thi-nhân dệt thành thơ. Vào những lúc trời sáng tinh-sương, ai đã từng ra sau vườn,đều trông thấy nhữg giọt sương đọng trên cành cây,ngọn cỏ giống như những hạt kim-cương lóng lánh đẹp tuyệt vời. Cho đến ngày hôm nay,rất nhiều người Việt-nam đã thuộc lòng đọan văn của nhà văn Thanh-Tịnh tả về cảnh sương thu : "Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và đầy gió lạnh, mẹ tôi âu-yếm nắm tay tôi,dẫn tôi đi trên con đường làng dài và hẹp."Một nhà thơ nỗi tiếng như sóng cồn một thời vang bóng đã ca-ngợi sương thu qua bài thơ "Sương rơi." Đó là thi-sĩ Nguyễn-Vỹ với bài thơ hai chữ đã để lại cho đời một tác-phẩm bất-hủ về sương thu:
" Sương rơi Rồi hạt Rơi sương Nặng trĩu Sương trong Cành dương Trên cành Tan-tác Liễu ngã Dương-liễu Trong lòng Gió mưa Nhưng hơi Tả-tơi Tơi-tả Từng giọt Gió bấc Em ơi ! Thánh-thót Lạnh-lùng Từng giọt Từng giọt Hiu-hắt Thánh-thót Tơi-bời Thấm vào Từng giọt Mưa rơi, Em ơi Điêu-tàn Gió rơi; Trong lòng Trên nấm Lá rơi, Hạt sương Mồ hoang !… Em ơi !…" Thành một Vết thương !… Nguyễn-Vỹ.
...Như đã được trình bày ở trên,mùa thu là mùa có lá vàng rơi lác-đác,có trăng thu mờ aỏ giữa đêm buồn,có những giọt mưa rơi thánh-thót thật lâm-ly. Đã thế, nhiều lúc ánh nắng chiều thu làm cho người lữ-hành thêm cô-độc bâng-khuâng,luôn luôn cảm thấy như xa vắng lạc-lòai, như biệt-ly hiu-quạnh.Vì thế mà nhiều người đã cho rằng, mùa thu là mùa của biệt-ly,của xa cách nên tình thu thường nức-nở nghẹn-ngào. Mùa thu là mùa nhớ nhung từ đó và cũng là nhung-nhớ từ đây. Thế nên nói đến mùa thu là nói đến biệt-ly nhung-nhớ,là nói đến ngăn-cách xa nhau,là nói đến chia-ly buồn-bã và lắm lúc nói đến vĩnh-biệt ngàn đời để rồi "nghìn-trùng xa cách người đã đi rồi, còn gì đâu nữa mà khóc với cười ." Sau đây, ta hãy nghe các thi-nhân Việt-nam nói về sự biệt-ly,sự nhung-nhớ cũng như những nỗi u-buồn giữa mùa thu:
"Mây vẫn từng không chim bay đi Khí trời u-uất, hận chia-ly Ít nhiều thiếu-nữ buồn không nói Tựa cưả nhìn xa nghĩ-ngợi gì" (Xuân-Diệu )
Hay những dòng thơ lục-bát đầy vẻ âm-u,tiêu-điều của Huy-Cận:
"Non xanh ngây cả buồn chiều Nhân-gian e cũng tiêu-điều dưới kia ." Hoặc những câu thơ đầy nhung-nhớ quằn-quại giữa mùa thu: "Chao ôi! mong nhớ ! ôi mong nhớ Một cánh chim thu lạc cuối ngàn." (Chế lan Viên)
Hay hình ảnh xa vắng biệt-ly của người chinh-phu trong lòng người cô-phụ:
"Em không nghe rạo-rực Hình ảnh kẻ chinh-phu Trong lòng người cô-phụ." (Lưu trọng Lư)
Hoặc là những câu thơ đầy nỗi nhớ-thương của thi-nhân:
"Chẳng được như hoa vướng gót nàng , Cõi lòng man- mác giá như sương! Ta về nhặt lấy hoa thu rụng Đặng giữ bên lòng nỗi nhớ thương " (Thái-Can) Nhưng sự biệt-ly đớn đau nhất hay nỗi nhớ-nhung quằn-quại triền-miên cũng như sự khổ đau cay đắng suốt đời mà ta có thể thấy được là những dòng thơ nức-nở lệ nhòa của nữ thi- sĩ T.T.KH, một nhà thơ đã sáng tác nên những bài thơ bất-hủ ngàn năm và đã trở thành huyền thọai trong thi-ca Việt-nam. Ta hãy nghe nhà thơ T.T.KH nức-nở những điệp-khúc tình thu sau đây:
"Anh ạ, tháng ngày xa quá nhỉ ? Một mùa thu cũ một lòng đau Ba năm ví biết anh còn nhớ Em đã câm lời có còn đâu !."
hay là :
"Tôi vẫn đi bên cạnh cuộc đời Ái-ân lạt-lẽo của chồng tôi Mà từng thu chết từng thu chết Vẫn giấu trong tim một bóng người ."
Tóm lại qua thi-ca Việt-nam, ta thấy hầu hết các thi- nhân nước Việt đều nói đến mùa thu, ca ngợi mùa thu vì mùa thu có những đêm trăng mờ ảo, có những lá vàng rơi tuyệt đẹp, có những giọt mưa thu thánh thót rơi thật lâm-ly,bi-thảm vv…Và cũng vì mùa thu là mùa của ngăn-cách ,của ly-biệt,là mùa của nức-nở nghẹn-ngào nên các thi-nhân Việt-nam không ai mà không xúc-động khi thấy mùa thu đến. Vì vậy ,qua thi-ca Việt-nam,ta thấy nhiều nhà thơ đã để lại cho đời những bài thơ trữ-tình bất-hủ về mùa thu.
“Và Trang Thơ cũng vừa góp vào trong kho tàng thi ca thế giới một bài về thu của Bạn Sao”
Úi Trời! Nói chi nghe lớn lao quá vậy bạn hiền? Cả trái đất đang nói ngày mai 21/12/2012 là ngày tận thế rồi, biết ai còn ai mất?
Nói phòng hao thôi, tui chỉ để lại vài câu thơ tình trước khi...bay lên trời. Với chút vốn lận lưng, tui lại sẽ làm thơ...tán tỉnh Hằng Nga cho cái Ông Hậu Nghệ tức chơi, bởi tui biết ở cái mảng nầy va thua tui là cái chắc!
ANH TƯ ƠI, TẬN THẾ Ở ĐÂU CHƯA BIẾT, NHƯNG TỪ TỐI HÔM QUA TỚI NAY, CHỔ TUI ĐANG Ở TRỌ ĐÂY "BÃO TUYẾT" MÙ TRỜI, ĐƯỜNG XÁ VẮNG HOE...TỐI HÔM QUA TUI LÁI XE VỀ TỚI NHÀ TRỂ HƠN MỘT TIẾNG ĐỒNG HỒ VÌ XE CẠO TUYẾT CHƯA CẠO ĐƯỜNG, SÁNG NAY TRƯỚC NHÀ "BÀ CHỦ" LÁI XE RA KHÔNG ĐƯỢC ..TUI PHẢI LÀM TÀI XẾ CHO BẢ. VỪA TỚI NHÀ XONG LÀ LO LÀM SẠCH "TUYẾT" TRƯỚC NHÀ...PHỜ RÂU. NHƯNG CHƯA CHẾT..CHỜ NGÀY MAI TẬN THẾ..BÊN ANH TỚI TRƯỚC THÌ LÀM THƠ LIỀN ĐI NHA...GỜI CHO TUI...MAY RA TUI GỜI LÊN TRÊN ĐÓ CHO HẰNG NGA KỊP TRƯỚC KHI ĐÈN TẮT..VÀ BÁO LÀ CÓ "TƯ SAO" LÊN TỚI LIỀN...CHỜ ĐÓ, BẠN TUI SẺ ĐỌC THƠ ...TÁN ĐÀO KIỂU...NHẢY DÙ...
Chẳng biết có tận thế hay không nhưng sáng nay SM ra khỏi nhà chưa tới 7 giờ, trời mưa kéo dài đã hai hôm nay, gió lại mạnh, trời tối đen âm - ướt át , nặng trĩu như sắp sửa sụp tới nơi rồi. Tin bạn bè cho biết người Sài gòn hôm qua dạo phố rất đông, có lẽ trong suy nghĩ ai cũng muốn lưu luyến những thứ gì thật gần gũi kề cận mình, nhìn lại một lần có rời xa cũng mang theo niềm nhớ. Nếu bạn Sao làm thêm thơ thì gởi mọi người cùng coi sao QH lại nói gởi riêng là thế nào? NT hổm rày có xao động chút nào không về chuyện này, giả sử còn lại mười mấy tiếng đồng hồ Nàng Thơ dư sức sáng tác thêm vài bài nữa chứ?
Ha...Ha...Nếu có tận thế thiệt thì cũng ngỏm củ tỏi rồi còn biết chi nữa mà mang theo niềm nhớ?
Đêm qua cũng bắt chước người Sài Gòn, đi rong chơi đến 12:00 khuya luôn giống như đi đón giao thừa. Người Sài Gòn có chết đến nơi cũng cứ vui chơi, nhứt là mấy đứa nhóc còn tuổi teen. Mệt quá nên ngủ bù suốt ngày nay. Tui tính rồi, lỡ có xảy ra thiệt thì mình chết luôn trong lúc ngủ...khỏi bị đau. Trong khi mấy bà lớn tuổi khéo lo xa, cứ trữ sẵn trong nhà vài thùng mì gói, vài bình nước uống loại 21 lít, mua thêm một mớ đèn cầy để chuẩn bị chống đỡ... Nhưng nếu xảy ra tận thế thì...”bùm” một cái, tất cả sẽ hóa thành tro bụi, còn ai sống sót mà ăn với uống? Thiệt khéo lo xa!
Một đêm nặng nề đã trôi qua, chưa tận thế và may mắn còn sống. Chưa bao giờ SM nghe tiếng gào thét ầm ầm , sấm chớp vần vũ liên tục trong thời gian vài tiếng như thế. Đêm càng khuya tiếng mưa rơi nước tuôn càng rõ, tia chớp len qua cửa sổ và tiếng sấm nổ dồn dập đầy đe dọa. Cảm giác bất an đẩy lùi giấc ngủ muộn, thôi thì tới đâu hay tới đó. Buổi sáng thứ bảy không đi làm, SM mở mắt ra thấy yên tâm nhiều, trời quang tạnh có nắng chừng hai tiếng đồng bỗng âm u lại và rầm rầm trận mưa đá. Hàng cây cao trên đường vào nhà đổi màu vàng rất đẹp vào cuối thu , ngại ngùng chưa muốn lìa cành giúp cho SM gom thêm nét đẹp vào cuộc sống. SM còn nhớ Như Thương một lần hỏi
THU ĐÃ VÀNG CHƯA
Em về thu đã vàng chưa Mà sao lá đổ xếp vừa dấu chân Xóa đi bụi đỏ tần ngần Vờ như đi lạc đến gần bên em .............. Như một bức tranh màu sắc thu sinh động, nên thơ biết bao.
Theo tôi nghĩ, mỗi người đọc thơ có cách suy nghĩ riêng của họ. Giả như đang có một tâm trạng trùng hợp với nội dung bài thơ, người đọc có thể liên tưởng như tác giả đang nói hộ những cảm xúc của mình thành con chữ và họ sẽ trải lòng mình ra trong chốn riêng tây. Nếu tạo được nên một cảm xúc sâu lắng cho người đọc như vậy thì người làm thơ đã thành công.
Cũng có trường hợp người đọc lại liên tưởng như bài thơ đang nói về một nhân vật cụ thể nào đó thì đó là sự thất bại của tác giả vì cách diễn đạt thô thiển.
Vì sao trong thi ca, người ta đã tạo nên một nhân vật tên gọi Nàng Thơ? Đó chính là chỗ dựa để người ta trang trải những cảm xúc của mình nhất là trong thể Thơ Tình. Đó là một nhân vật tưởng tượng không có thật. Những người làm thơ thì tâm hồn khá nhạy cảm và sự tưởng tượng của họ rất phong phú. Và Nàng Thơ thì xuất hiện muôn hình vạn trạng không cứ là con người. Họ nhân cách hóa mọi điều để thi từ cứ tuôn chảy ngọt ngào. Có thể đó là một áng mây, một chiếc lá rơi, một cánh rừng hay thậm chí là một ánh trăng đôi khi phi thực tế:
Nhặt ánh trăng soi muộn... (SM) Thuyền ai đậu bến sông trăng đó Có chở trăng về kịp tối nay? (Hàn Mặc Tử)
Ở đây, tác giả đã nhân cách hóa Rừng Thu để Rừng có được xúc cảm ngại ngùng khi không thể mang người về cho người trong chốn riêng của họ để được cùng bước trên con đường tình họ đã chậm bước bên nhau và Rừng Thu như một chứng nhân.
Cũng có thể khu rừng đó không có thật, mà cũng có khi là một khu rừng nào ở chốn cũ chăng? Ai mà biết!
Và tác giả như khách bàng quan đứng ngoài lề quan sát và ghi lại một hình ảnh lãng mạn hộ người. Thế thôi!
Những xúc cảm, những nuối tiếc, những ước ao của nhân vật nữ trong thơ thường dễ làm cho người chìm đắm, làm mềm lòng có khi đến độ những giọt buồn phải thánh thót rơi. Nhưng nhân vật nữ ở đây đã biết cứng cỏi xoay chuyển tâm tình của mình để coi chuyện ấy như có như không:
Em dang đôi cánh tay suôn Như ôm rừng đấy, cho buồn bay xa
Đọc bài thơ "Rừng thu ngại ngùng" của bạn thơ s@ chợt ngẫm nghĩ: Có thật là rừng thu ngại ngùng không hay là tác giả ngại ngùng điều gì đó khi đứng trước rừng thu?
ReplyDeleteBiết đâu tác giả đã đến được ven rừng, nhưng vì ngẩn ngơ nên đã dừng bước để ngắm? Hoặc giả như Rừng Thu là Em để người tình ngẩn ngơ trước nhan sắc ẩn sương của nàng? Em cũng có thể là lá cỏ, sưong mù nhạt nhòa- tất cả cho một bức họa vẽ nên dung nhan tình
"Môi em chừng nhạt nét son
Một mình một bóng trên con đường tình"
À thì ra là rừng thu trong một cuộc tình cô đơn, không còn lại gì cả - ngay đến một nét son. "Chút màu lục diệp..." còn thay đổi huống hồ chi một màu son hỡi tình?
Thảo nào " Thẩn thờ nhìn ngón tay xinh, Chắng còn ai nắm cho tình ấm hơi"
Khung nền cho bài thơ rất lãng mạn, có xao xác lá vàng, có sương mù, có cỏ hoa và sắc màu lục diệp như thể gom hết cả mùa Thu cho bài thơ như một ca khúc phối hợp nhịp nhàng đồng điệu
Mùa thu là đề tài bất tận trong văn chương , ca nhạc, hội họa….hôm nay tác giả lại cảm nhận thêm một điều nữa là Rừng thu ngại ngùng , áy náy, chẳng rủ được một bước chân đồng hành với Em.
ReplyDeleteSM nghĩ rằng những tâm hồn nghệ sĩ , thi sĩ có những rung cảm nhạy bén , sâu sắc mà lại biết diễn tả qua những con chữ rất uyển chuyển ý thơ . Có phải đọc bài thơ mà hình dung như đang ngắm một bức tranh thu cuối mùa sinh động? Hy vọng người em ấy dẫu một mình một bóng nhưng vẫn lạc quan yêu đời , thưởng thức cảnh đẹp thiên nhiên quanh mình , tiễn cho nỗi buồn bay xa… không thương tiếc.
Cám ơn NT đã nhận xét kỹ, quả thật SM muốn gom hết mùa thu vào đấy trước khi từ biệt để bước vào mùa đông. Sợ dáng mềm của thu không đủ , nên uốn cong thêm nữa đó. Nếu hơi quá đà , tác giả lơ đi dùm.
Đọc đến câu Trang chủ viết "... Sợ dáng mềm của thu ..." NT. giật mình, ai bảo Trang chủ không biết làm thơ là "trật lất" !!!
ReplyDeleteThôi thì đợi mùa Thu năm sau sẽ có bài thơ "Dáng mềm của Thu" (dẫu NT sẽ làm bài thơ ấy vào mùa Đông năm nay)
Tại sao phải đợi mùa Thu năm sau mà không là thời điểm này hả NT? SM chẳng bi quan nhưng vô tình thấy mình tạo thêm chút rung động cho Nàng thơ tình lục bát nên đang muốn đọc sáng tác mới đây, chớ nói là "mì ăn liền " .
ReplyDeleteTheo như lịch tây, ngày Dec 21 năm nay là bắt đầu bước vào Mùa Đông. Cùng lúc theo lịch ta, thì cũng ngày này là bước vào tiết Đông Chí. Một trùng hợp giữa Đông và Tây hy hữu.
ReplyDeleteNhư vậy là "chúng ta" còn OK hưởng mùa thu, dù rằng "chỗ tui đang ở" đã rơi tuyết hai ngày nay rồi...và bên ngoài ban đêm thì khoảng 25 độ F. Bởi vậy chỉ còn thấy cành cây khô chứ không còn lá vàng, lá đỏ "ngại ngùng..." gì hết trơn hết trọi.
Trong thi văn Vn và cả thế giới có lẻ mùa thu là mùa ‘tốn giấy mực” nhiều nhất. Không biết là có đúng không nửa…nhưng cứ thấy gõ chữ mùa thu vào google là nó lên cả triệu triệu bài nói về thu.
Và Trang Thơ cũng vừa góp vào trong kho tàng thi ca thế giới một bài về thu của Bạn Sao, và cái đặc biệt của bài thơ theo cảm nhận của QH là “..ngại ngùng..”. Nhà thơ nói là ngại ngùng…ơ nhưng chắc “lá cây” không biết ngại ngùng đâu Bạn Thơ Sao ơi. Mà chắc mẽm là “người” ngại ngùng…
Thi ca mùa thu của Việt Nam mình từ trước thì có nhắc đến: ..lá bay hàng xóm lá bay sang..Tản Đà…
..con nai vàng ngơ ngác..Lưu Trọng Lư...
Thi văn Nga có một bài thơ về mùa thu..có 4 câu rất đặc biệt:
..Những tấm biển treo dọc đại lộ
Nhắc ai đi ngang dù đầy đủ lứa đôi
Nhắc cả những ai cô độc trong đời:
"Tránh đừng động vào cây, mùa lá rụng!" .
Bốn câu thơ nhắc “người ta” là dù đi có đôi hay đi một mình cũng đừng đụng vào cây..mùa lá rụng?.
Và gần đây có một Bạn VN, có một bài thơ nhắc đến mưa thu.
.. Tay mỏng che hoài vẫn ướt tóc.
Thu về thay áo cả rừng cây.
.......
Mưa thu chỉ lất phất. Rỉ rã ngày này, qua ngày kia. Tôi, kẻ đổ thừa cho thời tiết. Tại mưa nên tóc ướt. Bàn tay chỉ có năm ngón, làm sao che kín đầu?
Hình như Chị này đi một mình, không ai che đầu dùm hay sao đó..?
Mời các bạn cùng xem bài viết của Dương Viết Điền về Thi ca Việt Nam và mùa Thu.
Đúng là “thầy Ba nói dai và dài” không hổ danh.
...Mùa Thu Qua Thi Ca Việt Nam
ReplyDeleteDương Viết Điền
Ai đã từng đọc bài thơ nỗi tiếng "Chansons D’automne" của thi- sĩ lừng danh Pháp-quốc Paul Verlaine đều cảm thấy lòng mình bồi-hồi và xúc-động . Không xúc-động sao đựơc khi nhà thơ đa-tình này đã rung cảm hồn mình thành những dòng thơ bất-hủ sau đây để nức-nở về tình thu bên bờ sông Seine tuyệt đẹp năm nào:
"Les sanglots longs
Des violons
De l’automne
Blessent mon coeur
D’une langueur monotone
Tout suffocant
Et blême, quand
Sonne l’heures
Je me souviens
Des jours anciens
Et je pleure
Et je m’en vais
Au vent mauvais
Qui m’emporte
Decà delà
Pareil à la
Feuille morte "
"Tiếng đàn ai đó lê-thê
Vĩ- cầm réo-rắt ê-chề lòng đau
Bơ-vơ chuông đổ đồng-hồ
Lòng như héo-hắt thu tàn năm xưa
Bao kỷ-niệm, theo gió đưa
Cuốn theo lệ đổ chưa vừa xót-xa
Bao năm lữ thứ xa nhà
Giang-hồ phiêu-bạt lá vàng tả-tơi.."
(Lãng-Du )
Thật vậy, mùa thu là mùa của tình yêu, mùa của lá vàng rơi rụng. Mùa thu là mùa của những cặp tình nhân dìu nhau đi dưới nắng thu để thưởng thức bầu không khí mát mẻ trong lành,rồi trao cho nhau những nụ hôn nồng cháy để rồi cùng nhau nhìn lá vàng rơi, rơi mãi tận cuối chân trời.
Mùa thu là mùa các thi-nhân đi tìm những vần thơ để sáng-tác thành những tuyệt-phẩm bất-hủ nghìn năm.
Ai đã từng đi qua phố vắng dưới ánh nắng chiều thu khi lá vàng bay bay khắp trời rồi lác-đác rơi qua mái đầu và rớt xuống đất, mới cảm thấy được cái đẹp tuyệt vời của mùa thu,mới rung cảm theo nhịp của lá vàng đang rơi,rung cảm theo những tia nắng thu dịu hiền vươn mãi đến tận chân trời xa thăm-thẳm. Nói đến mùa thu là nói đến mùa của lá vàng bay bay, mùa của lá vàng rơi rơi, mùa của lá vàng khô rụng khắp mọi nẽo đường. " Thu đi cho lá vàng bay, lá rơi cho đám cưới về ".
..
...Ta hãy nghe các thi-nhân Việt-nam nói về lá vàng rơi mỗi độ thu về qua những dòng thơ trữ tình sau đây.
ReplyDeleteHình ảnh nỗi bật nhất về lá rụng giữa mùa thu là hình ảnh trong hai câu thơ sau đây của thi-sĩ Tản- Đà:
" Trận gió thu-phong rụng lá vàng
Lá bay hàng xóm lá bay sang "
Nhưng hình ảnh trữ tình và lãng-mạng nhất là hình ảnh con nai vàng ngơ-ngác giữa rừng thu qua bài "Tiếng Thu" của Lưu Trọng Lư với những câu thơ năm chữ nghe thật êm-đềm như khúc nhạc tình thu trong rừng vắng:
" Em không nghe rừng thu
Lá thu kêu xào-xạc
Con nai vàng ngơ-ngác
Đạp trên lá vàng khô "
Không phải chỉ có Tản Đà hay Lưu Trọng Lư mới nói đến lá vàng khi mùa thu tới; hầu hết các thi- nhân Việt-nam đều ca ngợi cái đẹp của mùa thu bằng cách diễn tả hình ảnh của lá vàng rơi giữa trời thu. Sau đây là những dòng thơ diễn tả về lá vàng mùa thu của một số thi- nhân Việt-nam:
" Sắc trời trôi nhạt dưới khe
Chim đi, lá rụng, cành nghe lạnh-lùng "
(Huy-Cận)
" Rặng liễu đìu-hiu đứng chịu tang,
Tóc buồn buông xuống lệ ngàn hàng
Đây mùa thu tới mùa thu tới
Với aó mơ phai dệt lá vàng "
(Xuân-Diệu )
" Ao thu lạnh-lẽo nước trong veo
Một chiếc thuyền câu bé tẻo-teo
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí
Lá vàng trước gió sẽ đưa vèo"
(Nguyễn Khuyến)
"Ai đâu trở lại mùa thu trước
Nhặt lấy cho tôi những lá vàng"
(Chế lan Viên)
"Chẳng được như hoa vướng gót nàng
Cõi lòng man-mác giá như sương!
Ta về nhặt lấy hoa thu rụng
Đặng giữ bên lòng nỗi nhớ thương "
(Thái Can)
"Gió vàng hiu-hắt cảnh tiêu-sơ
Lẻ-tẻ bên trời bóng nhạn thưa
Giếng ngọc sen tàn bông hết thắm
Rừng phong lá rụng tiếng như mưa"
(Ngô chi Lan)
"Đêm thu khắc lậu canh tàn
Gió cây trút lá trăng ngàn ngậm sương "
(Nguyên-Du)
...Ngoài lá vàng rơi là biểu-tượng của mùa thu, ta còn phải đề cập đến ánh trăng thu huyền-ảo.Nói đến mùa thu mà không đề-cập đến ánh trăng thu mờ-ảo sau áng mây trời giữa đêm khuya thanh-vắng là một sự thiếu sót lớn lao đối với mùa thu .
ReplyDeleteKhông phải đêm thu nào ánh trăng cũng vằng-vặc giữa trời trong khi lá vàng rơi nhè nhẹ giữa đêm khuya cô-tịch mà trái lại, có những đêm thu trăng buồn ảo-não gió heo may thổi về làm cho lòng người cảm thấy u-buồn man-mác trước cái lạnh không làm tê-buốt con tim như mùa đông, nhưng lắm lúc làm cho hồn ta bâng-khuâng giá rét, làm cho hồn ta nhung- nhớ lạnh-lùng.
Nếu thi-sĩ Thượng Quan- Nghi đời Đường bên Trung-Quốc đã diễn-tả cái đẹp của ánh trăng thu qua hai câu thơ:
"Thước phi sơn nguyệt thự
Thuyền táo đã phong thu"
"Sườn non trăng sáng chim bay
Đồng thu gió lộng ,ve say nhạc sầu"
(Chi-Điền dịch)
Thì tại Việt-Nam, rất nhiều nhà thơ đã tốn không biết bao nhiêu mực và giấy để diễn-tả chị Hằng giữa đêm thu huyền-diệu. Thật vậy nếu bài "Tiếng thu" của Lưu trọng Lư không đề cập đến ánh trăng mờ thì tòan bài thơ mất đi rất nhiều ý-nghĩa về mùa thu:
"E m không nghe mùa thu
Dưới trăng mờ thổn-thức "
Riêng nhà thơ Xuân-Diệu đã nhân-cách hóa ánh trăng thu khiến những dòng thơ trở thành bất tử:
" Thỉnh-thỏang nàng trăng tự ngẩn-ngơ
Non xa khởi sự nhạt sương mờ
Đã nghe rét mướt luồn trong gió
Đã vắng người sang những chuyến đò
Tuy-nhiên nói đến trăng nhất là ánh trăng thu mà không nói đến thi-sĩ Hàn Mặc Tử là một sự thiếu sót vô cùng trọng đại.
Ta hãy nghe Hàn Mặc Tử nói về trăng thu qua những câu thơ bảy chữ với lối nhân-cách hóa làm cho ta có cảm tưởng như người đẹp Hằng -Nga đang rón-rén dời gót ngọc vào nhà ai giữa đêm thu trăng sáng:
"Bóng nguyệt leo song sờ-sẫm gối
Gió thu lọt cửa cọ mài chăn"
hay là:
" Ô kìa bóng nguyệt trần truồng tắm
Lộ cái khuôn vàng dưới đáy khe "
...
...Ngoài Lưu trọng Lư, Hàn mặc Tử, Xuân-Diệu ra , ta cũng thấy rất nhiều nhà thơ nói về ánh trăng thu. Sau đây là một số bài thơ của một vài thi-nhân đã ca-tụng ánh trăng thu qua những dòng thơ đủ các thể loại:
ReplyDelete"Lòng anh giếng ngọt trong veo
Trăng thu trong vắt, biển chiều trong xanh
Lòng em như bụi kinh-thành
Đa-đoan vó ngựa chung-tình bánh xe ."
(Nguyễn-Bính)
"Nước biếc trông như tầng khói phủ
Song thưa để mặc bóng trăng vào "
( Nguyễn -Khuyến)
"Đêm thu buồn lắm chị Hằng ơi !
Trần thế em nay chán nữa rồi "
( Tản-Đà)
"Mặt trăng tỏ thường soi bên gối,
Bừng mắt trông sương gội cành ngô
Lạnh-lùng thay, bấy chiều thu,
Gió may hiu-hắt trên đầu tường vôi"
Đặng trần Côn (Đoàn thị Điểm địch)
"Vi lô san-sát heo may
Một trời thu để riêng ai một người
Dặm khuya ngất tạnh mù khơi
Thấy trăng mà thẹn những lời non sông
Rừng thu từng biếc chen hồng
Nghe chim như nhắc tấm lòng thần -hôn !"
( Nguyễn-Du )
"Đêm thu gió lọt sông đào
Nửa vành trăng khuyết ,ba sao giữa trời "
( Nguyễn- Du)
"Hoa xuân nọ ,còn phong nộn nhị,
Nguyệt thu kia,chưa hé hàn-quang"
( Ôn như Hầu )
Nếu mùa thu có lá vàng rơi rụng, có trăng thu huyền ảo thì cũng có nắng thu nhẹ lướt trên đồi. Nắng mùa thu không gay-gắt rực lửa như mùa hạ trái lại rất mát diụ trong lành, nhất là những lúc trời xanh mây trắng nắng hồng. Đi dươiù nắng thu người ta thấy tâm-hồn rất thoải mái lâng-lâng ,nhất là những lúc trờiø chiều nhạt nắng có lá vàng bay bay rồi rụng khắp phố -phường. Nhiều cặp tình nhân thích đi dưới nắng thu để thưởng thức cái vẻ đẹp của mùa thu, nhặt những lá vàng rơi rồi nhìn những hàng cây khẳng-khiu chỉ còn những cành trụi lá dọc hai bên đại-lộ lúc chiều tà.
...
...Ai cũng biết rằng các thi- nhân khi nói về mùa thu thường không quên đề-cập đến nắng thu. Nhà thơ Chế lan Viên đã làm cho ta ngạc-nhiên khi viết mấy câu thơ liên-quan đến nắng thu như sau:
ReplyDelete"Chao ôi! thu đã tới rồi sao ?
Thu trước vừa qua mới độ nào
Mới độ nào đây hoa rạn vỡ
Nắng hồng choàng ấp dãy bàng cao ."
Nhưng ngạc-nhiên hơn nữa là hai câu thơ đầy nhạc tính của nhà thơ Bích-Khê sau đây làm cho ta cảm thấy thích thú khi đọc lên vì nghe như một giai-điệu tuyệt vời:
" Ô hay buồn vương cây ngô đồng
Vàng rơi! Vàng rơi! Thu mênh-mông ."
Dĩ-nhiên, mỗi nhà thơ diễn-tả vẻ nắng thu một cách khác nhau, nhưng hầu hết đều ca-ngợi nắng thu như là hình ảnh tuyệt đẹp giữa gió chiều.
Nhà thơ Xuân-Diệu cũng nói về nắng thu với hai câu thơ thất-ngôn đầy lưu luyến trữ-tình:
" Nõn-nà sương ngọc quanh thềm dậu
Nắng nhỏ bâng-khuâng chiều lỡ thì."
Nhưng nếu ai đã đọc mấy câu thơ sau đây của nhà thơ Trúc-Ly đều cảm thấy hồn mình xao-xuyến bâng -khuâng:
"Tôi đứng bên nầy bờ dĩ-vãng
Thương về con nước ngại-ngùng xuôi
Những người con gái bên kia ấy
Ai biết chiều nay có nhớ tôi
Tôi muốn hôn bằng môi của em
Mùa thu tha-thiết nắng hoe thềm."
Ngòai ra ta còn thấy rất nhiều nhà thơ khác cũng đã nói về nắng thu với những dòng thơ thật đẹp và thật buồn:
"Chiều nay nắng nhạt luyến chân đồi
Hơi lạnh tàn thu giục lá rơi
Sương xuống chiều đi lòng vắng vẻ
Thê-lương thêm bận khúc ly-hòai ."
hay là :
" Hát bài hát ngô-nghê và êm ái
Bên sườn non mục-tử cưỡi trâu về
Nắng chiều rây vàng bột xuống dân quê
Lúa chín đỏ theo gió nồm sắp mái ."
Nam-Trân Nguyễn học Sỹ
Nếu những hình ảnh đẹp của mùa thu là lá vàng rơi, là ánh trăng thu giữa đêm khuya thanh-vắng, và nắng chiều thu trong buổi hòang-hôn, thì hình ảnh buồn nhất của mùa thu là mưa thu. Chính những giọt mưa thu đã làm cho lòng người lạnh-lẽo,u-buồn, làm cho lòng người hoang vắng sầu thương, bơ-vơ giữa thế-giới mưa rơi buồn-bã.
Trước cảnh mưa thu ảm-đạm ở ngòai bệnh-viện, nhạc-sĩ tài ba Đặng thế Phong đã xúc-động rồi sáng tác ngay bản nhạc " Giọt mưa thu." trước khi vĩnh-biệt trần-gian để lại cho đời những giọt lệ thu sầu thương nức-nở, những giọt lệ tình ai-oán lâm-ly : "Ngòai hiên giọt mưa thu thánh-thót rơi. Trời lắng u-buồn mây hắt-hiu ngừng trôi.Nghe gió thỏang mơ-hồ trong mưa thu ai khóc ai than hờ…"
...
...Bởi vậy nói đến mưa thu là nói đến một trong những cảnh vật buồn-bã nhất của trần thế. Đọc mấy câu thơ sau đây của Bà Huyện Thanh Quan, ta thấy cảnh mưa thu thật là tiêu-điều buồn-bã:
ReplyDelete"Thánh-thót tàu tiêu mấy hạt mưa
Khen ai khéo vẽ cảnh tiêu-sơ
Xanh um cổ-thụ tròn xoe tán
Trắng xóa tràng -giang phẳng-lặng tờ."
Hay hai câu thơ sau đây của nhà thơ Xuân-Diệu cũng cho ta thấy cảnh lặng lẽ u-buồn:
"Gió thầm, mây lặng , dáng thu xa
Mới tạnh mưa trưa chiều đã tà."
Tuy-nhiên nếu trăng thu,nắng thu, mưa thu ,là những đề tài bất-hủ cho các văn thi-sĩ,nhạc-sĩ lấy đó để sáng-tác thì sương thu là một đề tài không kém quan-trọng để các thi-nhân dệt thành thơ. Vào những lúc trời sáng tinh-sương, ai đã từng ra sau vườn,đều trông thấy nhữg giọt sương đọng trên cành cây,ngọn cỏ giống như những hạt kim-cương lóng lánh đẹp tuyệt vời. Cho đến ngày hôm nay,rất nhiều người Việt-nam đã thuộc lòng đọan văn của nhà văn Thanh-Tịnh tả về cảnh sương thu : "Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và đầy gió lạnh, mẹ tôi âu-yếm nắm tay tôi,dẫn tôi đi trên con đường làng dài và hẹp."Một nhà thơ nỗi tiếng như sóng cồn một thời vang bóng đã ca-ngợi sương thu qua bài thơ "Sương rơi." Đó là thi-sĩ Nguyễn-Vỹ với bài thơ hai chữ đã để lại cho đời một tác-phẩm bất-hủ về sương thu:
" Sương rơi Rồi hạt Rơi sương
Nặng trĩu Sương trong Cành dương
Trên cành Tan-tác Liễu ngã
Dương-liễu Trong lòng Gió mưa
Nhưng hơi Tả-tơi Tơi-tả
Từng giọt
Gió bấc Em ơi ! Thánh-thót
Lạnh-lùng Từng giọt Từng giọt
Hiu-hắt Thánh-thót Tơi-bời
Thấm vào Từng giọt Mưa rơi,
Em ơi Điêu-tàn Gió rơi;
Trong lòng Trên nấm Lá rơi,
Hạt sương Mồ hoang !… Em ơi !…"
Thành một
Vết thương !… Nguyễn-Vỹ.
...
...Như đã được trình bày ở trên,mùa thu là mùa có lá vàng rơi lác-đác,có trăng thu mờ aỏ giữa đêm buồn,có những giọt mưa rơi thánh-thót thật lâm-ly. Đã thế, nhiều lúc ánh nắng chiều thu làm cho người lữ-hành thêm cô-độc bâng-khuâng,luôn luôn cảm thấy như xa vắng lạc-lòai, như biệt-ly hiu-quạnh.Vì thế mà nhiều người đã cho rằng, mùa thu là mùa của biệt-ly,của xa cách nên tình thu thường nức-nở nghẹn-ngào. Mùa thu là mùa nhớ nhung từ đó và cũng là nhung-nhớ từ đây. Thế nên nói đến mùa thu là nói đến biệt-ly nhung-nhớ,là nói đến ngăn-cách xa nhau,là nói đến chia-ly buồn-bã và lắm lúc nói đến vĩnh-biệt ngàn đời để rồi "nghìn-trùng xa cách người đã đi rồi, còn gì đâu nữa mà khóc với cười ."
ReplyDeleteSau đây, ta hãy nghe các thi-nhân Việt-nam nói về sự biệt-ly,sự nhung-nhớ cũng như những nỗi u-buồn giữa mùa thu:
"Mây vẫn từng không chim bay đi
Khí trời u-uất, hận chia-ly
Ít nhiều thiếu-nữ buồn không nói
Tựa cưả nhìn xa nghĩ-ngợi gì"
(Xuân-Diệu )
Hay những dòng thơ lục-bát đầy vẻ âm-u,tiêu-điều của Huy-Cận:
"Non xanh ngây cả buồn chiều
Nhân-gian e cũng tiêu-điều dưới kia ."
Hoặc những câu thơ đầy nhung-nhớ quằn-quại giữa mùa thu:
"Chao ôi! mong nhớ ! ôi mong nhớ
Một cánh chim thu lạc cuối ngàn."
(Chế lan Viên)
Hay hình ảnh xa vắng biệt-ly của người chinh-phu trong lòng người cô-phụ:
"Em không nghe rạo-rực
Hình ảnh kẻ chinh-phu
Trong lòng người cô-phụ."
(Lưu trọng Lư)
Hoặc là những câu thơ đầy nỗi nhớ-thương của thi-nhân:
"Chẳng được như hoa vướng gót nàng ,
Cõi lòng man- mác giá như sương!
Ta về nhặt lấy hoa thu rụng
Đặng giữ bên lòng nỗi nhớ thương "
(Thái-Can)
Nhưng sự biệt-ly đớn đau nhất hay nỗi nhớ-nhung quằn-quại triền-miên cũng như sự khổ đau cay đắng suốt đời mà ta có thể thấy được là những dòng thơ nức-nở lệ nhòa của nữ thi- sĩ T.T.KH, một nhà thơ đã sáng tác nên những bài thơ bất-hủ ngàn năm và đã trở thành huyền thọai trong thi-ca Việt-nam. Ta hãy nghe nhà thơ T.T.KH nức-nở những điệp-khúc tình thu sau đây:
"Anh ạ, tháng ngày xa quá nhỉ ?
Một mùa thu cũ một lòng đau
Ba năm ví biết anh còn nhớ
Em đã câm lời có còn đâu !."
hay là :
"Tôi vẫn đi bên cạnh cuộc đời
Ái-ân lạt-lẽo của chồng tôi
Mà từng thu chết từng thu chết
Vẫn giấu trong tim một bóng người ."
Tóm lại qua thi-ca Việt-nam, ta thấy hầu hết các thi- nhân nước Việt đều nói đến mùa thu, ca ngợi mùa thu vì mùa thu có những đêm trăng mờ ảo, có những lá vàng rơi tuyệt đẹp, có những giọt mưa thu thánh thót rơi thật lâm-ly,bi-thảm vv…Và cũng vì mùa thu là mùa của ngăn-cách ,của ly-biệt,là mùa của nức-nở nghẹn-ngào nên các thi-nhân Việt-nam không ai mà không xúc-động khi thấy mùa thu đến. Vì vậy ,qua thi-ca Việt-nam,ta thấy nhiều nhà thơ đã để lại cho đời những bài thơ trữ-tình bất-hủ về mùa thu.
Dương Viết Điền
“Và Trang Thơ cũng vừa góp vào trong kho tàng thi ca thế giới một bài về thu của Bạn Sao”
ReplyDeleteÚi Trời! Nói chi nghe lớn lao quá vậy bạn hiền?
Cả trái đất đang nói ngày mai 21/12/2012 là ngày tận thế rồi, biết ai còn ai mất?
Nói phòng hao thôi, tui chỉ để lại vài câu thơ tình trước khi...bay lên trời.
Với chút vốn lận lưng, tui lại sẽ làm thơ...tán tỉnh Hằng Nga cho cái Ông Hậu Nghệ tức chơi, bởi tui biết ở cái mảng nầy va thua tui là cái chắc!
ANH TƯ ƠI, TẬN THẾ Ở ĐÂU CHƯA BIẾT, NHƯNG TỪ TỐI HÔM QUA TỚI NAY, CHỔ TUI ĐANG Ở TRỌ ĐÂY "BÃO TUYẾT" MÙ TRỜI, ĐƯỜNG XÁ VẮNG HOE...TỐI HÔM QUA TUI LÁI XE VỀ TỚI NHÀ TRỂ HƠN MỘT TIẾNG ĐỒNG HỒ VÌ XE CẠO TUYẾT CHƯA CẠO ĐƯỜNG, SÁNG NAY TRƯỚC NHÀ "BÀ CHỦ" LÁI XE RA KHÔNG ĐƯỢC ..TUI PHẢI LÀM TÀI XẾ CHO BẢ. VỪA TỚI NHÀ XONG LÀ LO LÀM SẠCH "TUYẾT" TRƯỚC NHÀ...PHỜ RÂU. NHƯNG CHƯA CHẾT..CHỜ NGÀY MAI TẬN THẾ..BÊN ANH TỚI TRƯỚC THÌ LÀM THƠ LIỀN ĐI NHA...GỜI CHO TUI...MAY RA TUI GỜI LÊN TRÊN ĐÓ CHO HẰNG NGA KỊP TRƯỚC KHI ĐÈN TẮT..VÀ BÁO LÀ CÓ "TƯ SAO" LÊN TỚI LIỀN...CHỜ ĐÓ, BẠN TUI SẺ ĐỌC THƠ ...TÁN ĐÀO KIỂU...NHẢY DÙ...
ReplyDeleteChẳng biết có tận thế hay không nhưng sáng nay SM ra khỏi nhà chưa tới 7 giờ, trời mưa kéo dài đã hai hôm nay, gió lại mạnh, trời tối đen âm - ướt át , nặng trĩu như sắp sửa sụp tới nơi rồi. Tin bạn bè cho biết người Sài gòn hôm qua dạo phố rất đông, có lẽ trong suy nghĩ ai cũng muốn lưu luyến những thứ gì thật gần gũi kề cận mình, nhìn lại một lần có rời xa cũng mang theo niềm nhớ.
ReplyDeleteNếu bạn Sao làm thêm thơ thì gởi mọi người cùng coi sao QH lại nói gởi riêng là thế nào? NT hổm rày có xao động chút nào không về chuyện này, giả sử còn lại mười mấy tiếng đồng hồ Nàng Thơ dư sức sáng tác thêm vài bài nữa chứ?
Ha...Ha...Nếu có tận thế thiệt thì cũng ngỏm củ tỏi rồi còn biết chi nữa mà mang theo niềm nhớ?
ReplyDeleteĐêm qua cũng bắt chước người Sài Gòn, đi rong chơi đến 12:00 khuya luôn giống như đi đón giao thừa. Người Sài Gòn có chết đến nơi cũng cứ vui chơi, nhứt là mấy đứa nhóc còn tuổi teen. Mệt quá nên ngủ bù suốt ngày nay. Tui tính rồi, lỡ có xảy ra thiệt thì mình chết luôn trong lúc ngủ...khỏi bị đau.
Trong khi mấy bà lớn tuổi khéo lo xa, cứ trữ sẵn trong nhà vài thùng mì gói, vài bình nước uống loại 21 lít, mua thêm một mớ đèn cầy để chuẩn bị chống đỡ...
Nhưng nếu xảy ra tận thế thì...”bùm” một cái, tất cả sẽ hóa thành tro bụi, còn ai sống sót mà ăn với uống?
Thiệt khéo lo xa!
Một đêm nặng nề đã trôi qua, chưa tận thế và may mắn còn sống. Chưa bao giờ SM nghe tiếng gào thét ầm ầm , sấm chớp vần vũ liên tục trong thời gian vài tiếng như thế. Đêm càng khuya tiếng mưa rơi nước tuôn càng rõ, tia chớp len qua cửa sổ và tiếng sấm nổ dồn dập đầy đe dọa. Cảm giác bất an đẩy lùi giấc ngủ muộn, thôi thì tới đâu hay tới đó. Buổi sáng thứ bảy không đi làm, SM mở mắt ra thấy yên tâm nhiều, trời quang tạnh có nắng chừng hai tiếng đồng bỗng âm u lại và rầm rầm trận mưa đá. Hàng cây cao trên đường vào nhà đổi màu vàng rất đẹp vào cuối thu , ngại ngùng chưa muốn lìa cành giúp cho SM gom thêm nét đẹp vào cuộc sống.
ReplyDeleteSM còn nhớ Như Thương một lần hỏi
THU ĐÃ VÀNG CHƯA
Em về thu đã vàng chưa
Mà sao lá đổ xếp vừa dấu chân
Xóa đi bụi đỏ tần ngần
Vờ như đi lạc đến gần bên em
..............
Như một bức tranh màu sắc thu sinh động, nên thơ biết bao.
Theo tôi nghĩ, mỗi người đọc thơ có cách suy nghĩ riêng của họ. Giả như đang có một tâm trạng trùng hợp với nội dung bài thơ, người đọc có thể liên tưởng như tác giả đang nói hộ những cảm xúc của mình thành con chữ và họ sẽ trải lòng mình ra trong chốn riêng tây. Nếu tạo được nên một cảm xúc sâu lắng cho người đọc như vậy thì người làm thơ đã thành công.
ReplyDeleteCũng có trường hợp người đọc lại liên tưởng như bài thơ đang nói về một nhân vật cụ thể nào đó thì đó là sự thất bại của tác giả vì cách diễn đạt thô thiển.
Vì sao trong thi ca, người ta đã tạo nên một nhân vật tên gọi Nàng Thơ? Đó chính là chỗ dựa để người ta trang trải những cảm xúc của mình nhất là trong thể Thơ Tình. Đó là một nhân vật tưởng tượng không có thật. Những người làm thơ thì tâm hồn khá nhạy cảm và sự tưởng tượng của họ rất phong phú. Và Nàng Thơ thì xuất hiện muôn hình vạn trạng không cứ là con người. Họ nhân cách hóa mọi điều để thi từ cứ tuôn chảy ngọt ngào. Có thể đó là một áng mây, một chiếc lá rơi, một cánh rừng hay thậm chí là một ánh trăng đôi khi phi thực tế:
Nhặt ánh trăng soi muộn...
(SM)
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay?
(Hàn Mặc Tử)
Ở đây, tác giả đã nhân cách hóa Rừng Thu để Rừng có được xúc cảm ngại ngùng khi không thể mang người về cho người trong chốn riêng của họ để được cùng bước trên con đường tình họ đã chậm bước bên nhau và Rừng Thu như một chứng nhân.
ReplyDeleteCũng có thể khu rừng đó không có thật, mà cũng có khi là một khu rừng nào ở chốn cũ chăng? Ai mà biết!
Và tác giả như khách bàng quan đứng ngoài lề quan sát và ghi lại một hình ảnh lãng mạn hộ người. Thế thôi!
Những xúc cảm, những nuối tiếc, những ước ao của nhân vật nữ trong thơ thường dễ làm cho người chìm đắm, làm mềm lòng có khi đến độ những giọt buồn phải thánh thót rơi. Nhưng nhân vật nữ ở đây đã biết cứng cỏi xoay chuyển tâm tình của mình để coi chuyện ấy như có như không:
Em dang đôi cánh tay suôn
Như ôm rừng đấy, cho buồn bay xa